15 van 25 veiligheidsregio's niet voorbereid op langdurige stroomuitval

Op 7 augustus 2025 maakte de Inspectie Justitie en Veiligheid (Inspectie JenV) een schokkende bevinding bekend: 15 van de 25 Nederlandse veiligheidsregio's hebben geen concreet plan om zelf functioneel te blijven bij een stroomuitval die langer dan twee dagen duurt. Het is geen theoretisch risico meer — het is een realiteit die al in Spanje en Portugal in april 2025 zichtbaar werd, toen miljoenen mensen urenlang zonder licht, mobiel netwerk of openbaar vervoer zaten. Nu blijkt dat Nederlandse crisisorganisaties, hoewel ze oefenen met kleine storingen, volledig onvoorbereid zijn op een grootschalige, langdurige blackout. De consequenties? Ziekenhuizen zonder reservekracht, politie en brandweer zonder communicatie, en burgers die plotseling op zichzelf zijn teruggegooid.

Het probleem: oefenen met kleine storingen, niet met grote rampen

De Inspectie JenV onderzocht de voorbereidingen van alle 25 veiligheidsregio's op stroomuitval. Het resultaat: 10 regio's hebben een plan voor eigen doorwerking, maar vijf daarvan zijn onvoldoende gedetailleerd. De andere 15? Geen plan. Geen lijst met noodvoorzieningen. Geen protocol voor hoe de crisiscentrale blijft functioneren als de batterijen van de back-upgeneratoren op zijn. De oefeningen die wel plaatsvinden, gaan vaak uit van een uitval van maximaal 12 uur — terwijl een echte langdurige blackout, zoals in 2021 in Texas, dagen kan duren. "We oefenen met een stroomuitval van een paar uur, maar niet met een week zonder elektriciteit," zegt een anonieme crisismanager uit een regio met een leeg plan. "We denken: als het erg wordt, komt de overheid ons redden. Maar wie helpt de overheid als ook die uitvalt?"

Wat gebeurde er in Spanje en Portugal?

In april 2025 raakte een grote stroomstoring in zuidwest-Europa 12 uur lang in gang. Het was geen aardbeving of cyberaanval — gewoon een technische fout in het transmissienet. De gevolgen waren direct: 80% van de mobiele masten viel uit, ziekenhuizen moesten op noodaggregaten overschakelen, en de treinen bleven staan. In de haven van Algeciras werden containers niet meer verplaatst. De politie had geen toegang meer tot digitale dossiers. Dat was een waarschuwing — en de Inspectie JenV zag het. "Als een buurland in een paar uur uitvalt, hoe lang duurt het bij ons voordat we ook in de knoei zitten?" vroeg een inspecteur tijdens een interne briefing. De vraag is nu: hoeveel regio's hebben het gelezen? En hoeveel hebben het daadwerkelijk toegepast?

De pilot in Roermond: 72 uur zonder stroom

Tussen 21 en 24 november 2025 voerde de Gemeente Roermond en de Veiligheidsregio Limburg-Noord een experiment uit dat zeldzaam is in Nederland: ze lieten zes huishoudens 72 uur zonder elektriciteit doorbrengen. Geen licht. Geen kookplaat. Geen wifi. Geen koud water. Wel: een noodpakket met drinkwater, houdbaar eten, een handzame radio, een powerbank en een dagboek. De deelnemers moesten vloggen, notities maken, en hun ervaringen delen met de gemeente. "We dachten: we zijn toch wel voorbereid. Tot we probeerden een potje jam te openen zonder elektrische opener," vertelde een deelnemer. "En toen de batterij van de radio leeg was, begon ik te twijfelen of ik nog wel wist hoe ik een kaars moest aansteken." Burgemeester Yolanda Hoogtanders, portefeuillehouder Crisisbeheersing, noemde het experiment "een spiegel voor de samenleving": "Als je zelf 72 uur zonder stroom hebt doorgebracht, begrijp je wat het betekent als je oma niet meer kan bellen. Of als je buurman met een hartstilstand op de bank ligt en geen ambulance kan bellen. We moeten leren: crisisbeheersing begint bij de buurstraat."

De landelijke campagne: Denk-vooruit

Terwijl de regio's nog worstelen met hun eigen plannen, startte de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) in najaar 2025 de campagne Denk-vooruit. Samen met gemeentes, bedrijven en vrijwilligersorganisaties wil ze drie dingen veranderen:

1. Elk huishouden maakt een noodpakket: minstens 3 liter water, 3 dagen houdbaar eten, een zaklamp, een radio op batterijen, een opgeladen powerbank.
2. Elk gezin maakt een noodplan: hoe houd je contact met familie als de telefoon en internet uitvallen? Wie is je contactpersoon in de buurt?
3. Praten met je buren. Niet alleen over het weer. Over wat je kunt doen als de stroom uitvalt.

Deze campagne kreeg een grote impuls op 17 november 2025, tijdens de landelijke actiedag NL valt uit. In 120 gemeentes werden stoplichten uitgezet, pinautomaten afgeplakt met een sticker: "Zonder stroom, geen geld." In ziekenhuizen werden noodgeneratoren getest. In scholen gaven leerlingen een les over hoe je een kaars aanmaakt. "We willen niet dat mensen paniek krijgen," zegt Lizette Tijink, manager risicobeheersing bij Veiligheidsregio IJsselland. "We willen dat ze zich bewust worden. Want als je weet wat je moet doen, ben je niet bang. Je bent voorbereid."

De cijfers die schokken

Een onderzoek van de Rijksoverheid van 9 oktober 2025 toont een verbazingwekkend contrast: 58% van de Nederlanders denkt dat ze zich kunnen redden bij een 72-uurs stroomuitval. Maar slechts 44% kan koken zonder elektriciteit. Slechts 31% heeft een zaklamp binnen handbereik. En slechts 19% heeft een plan om contact te houden met familie als de mobiele netwerken uitvallen. "We denken dat we moderne mensen zijn," zegt crisisexpert Dr. Maarten van Dijk van de Universiteit Utrecht. "Maar in feite zijn we een generatie die niet meer weet hoe je zonder stroom leeft. We hebben alles uitbesteed aan de energienetwerken. En nu is het net als met de kassa’s in de supermarkt: als de computer uitvalt, weet de verkoper niet meer hoeveel een brood kost."

Wat komt er nu?

De Inspectie JenV heeft de 15 regio’s zonder plan schriftelijk gewaarschuwd. Ze moeten vóór 1 maart 2026 een actieplan indienen, met duidelijke verantwoordelijkheden, voorraden en oefeningen. De minister van Justitie en Veiligheid wil dat alle regio’s vóór eind 2026 een grootschalige oefening doen met minstens drie andere regio’s — niet alleen binnen de eigen grenzen. TenneT, de netbeheerder, werkt aan een nieuw systeem om de stroomvoorziening van kritieke infrastructuur te versterken. Maar het grootste verhaal is niet technisch. Het is sociaal. Het gaat over buren die elkaar helpen. Over ouders die leren hoe ze een kind met een ademhalingsapparaat redden zonder stroom. Over een samenleving die weer leert: we zijn niet alleen op de overheid aangewezen.